[Afb. 1, 1a, 2: Maranathakerk in vogelvlucht en aanzicht]
ALGEMENE INFORMATIE KERK:
Naam kerk: Maratathakerk
Adres kerk: 2e Sweelinckstraat 156
Bouwjaar kerk: 1949/50
Architect kerk: Otto Bartning (D) Emil Staudacher (Zw) mmv Frits Eschauzier (NL)
Beheer/gebruik kerk: Protestantse gemeente Den Haag
ALGEMENE INFORMATIE ORGEL('s):
Hoofd orgel: Mense Ruiter - 1952 - 23/II/P
Titulair organist: Bert van Stam
Organisatie concerten: als regel door de organist
Locatie maakt geen deel uit van het HOK
BIJZONDERHEDEN:
Mede door zijn bijzondere bouwgeschiedenis is de kerk in 2018 op de monumentenlijst geplaatst.
Deze kerk is opgenomen in de lijst i.v.m. de bijzondere ontstaansgeschiedenis.
GESCHIEDENIS KERKGEBOUW
In het gebied rond de Maranathakerk zijn nog goed de sporen te herkennen van de gevolgen van de 2e wereldoorlog toen het hele gebied tot aan de zee ‘Sperrgebiet’ was (en dus verboden terrein), als onderdeel van de Atlanticwall. (een strook met verdedigingswerken langs de kusten van Noorwegen tot aan de grens met Spanje). Veel huizen en kerken werden gesloopt voor vrij schutsveld en om ruimte te maken voor de ‘Antitankgracht’ die hier dwars doorheen liep.
[Afb. 4, 4a: : Tankgracht bij Stadhoudersplantsoen. T.b.v. Sperrgebiet gesloopte kerk]
Na de oorlog zijn hier veel (hoge) nieuwbouw voor in de plaats gekomen. De kerk valt daardoor extra op door de kleinschaligheid van het gebouw.
DE MARANATHAKERK
De bouw van de Maranathakerk was een direct gevolg van de wederopbouw van die wijk die ook kerkbouw noodzakelijk. Die in dit geval met steun van een Zwitsers kerkelijk hulpfonds kon worden gerealiseerd.
Het ontwerp van de Maranathakerk komt van de Duitse architect Otto Bartning (1883-1959) in samenwerking met de Zwitserse bouwkundige Emil Staudacher en de Nederlandse architect Frits Eschauzier.
Bartning had in het kader van de wederopbouw van in de 2e wereldoorlog vernietigde kerkgebouwen in (met name) Duitsland een basisontwerp voor een ‘Noodkerk’ ontwikkeld. In Duitsland zijn meerdere van deze ‘Notkirche’ gebouwd met vergelijkbare kenmerken, maar het is uitzonderlijk dat een van deze ‘Noodkerken’ in Den Haag terecht kwam waar architect Eschauzier de bouw verder invulde en aanvulde.
Voor deze ‘Noodkerken’ werd vooral gebruik gemaakt van standaardisatie en prefabricatie. Het gebouw ontstond dus voor een groot deel in de (timmer)fabriek. De kenmerkende gebogen houten spanten van gelamineerd (samengesteld) hout, het cassetten-dak, de kozijnen, ramen en deuren, incl. hang- en sluitwerk van de kerk kwamen als ‘bouwpakket’ per spoor vanuit Zwitserland naar Den Haag. Het overige bouwmateriaal, zoals de bakstenen gevels, kwamen wel van lokale of nationale leveranciers.
Exterieur
Bij de uitwendige vormgeving van de kerk is overigens weinig te zien van de opvallende (inwendige) bouwwijze met boogspanten. De kerk is opgetrokken in roodbruin metselwerk met een zijgevel voorzien van schuingeplaatste muurdammen als steunberen, t.p.v. de spanten. Het onderste gedeelte van de zijgevels zijn iets naar buiten geplaatst zodat een soort smalle zijbeuk is ontstaan.
Aan de voorzijde van de kerk is deze zijbeuk verder naar buiten en naar voren uitgebouwd waardoor een ingangspartij met ontvangstruimte is ontstaan. Deze ruimte omsluit ook de strakke rechthoekige lage toren (als een soort ‘schoorsteen’) met luidklok. De zuidwest(eind)gevel heeft een smallere uitbouw als een soort apsis waarin het liturgisch centrum is gesitueerd.
Het flauwe zadeldak lijkt te zweven doordat de raampartij onder het dak doorloopt. In de muurvlakken tussen de steunberen zijn kleine vensters aangebracht die in de zijbeuken uitkomen.
De voorgevel heeft een aantal kleine ramen op de begane grond en een rond venster boven de hoofdingang.
Boven de ingangspartij is de orgelgalerij gesitueerd met daarop het orgel dat het uitzicht op het roosvenster ontneemt.
Aansluitend aan de kerk is een kosterswoning gesitueerd, ontworpen door Eschauzier.
Interieur
Het interieur doet licht en ruim aan, waarbij de gebogen spanten opvallen. De kerk is spaarzaam voorzien van geschilderde kerkbanken. De kleurstelling en decoraties zijn van schilder en graficus Paul Citroen (vriend van Eschauzier)
ORGEL
Het orgel is als Opus 3 in 1952 gebouwd door de firma Mense Ruiter (Groningen).en heeft een mechanische toets- en registertractuur. Het was het eerste middelgrote instrument van deze bouwer, die een pionier was op het gebied van neobarokke orgels na de Tweede Wereldoorlog.
In 1985 heeft het instrument een gedeeltelijk her-intonatie ondergaand i.v.m. de te fel ervaren neobarokke klank van het orgel.
Het orgel is geplaatst in een Hoofdwerk- en Rugwerkkas, die beide zijn voorzien van luiken. Mense Ruiter heeft bijzonder gevormde registertrekkers toegepast met de langwerpige ‘handvaten’ waarop aan de naar de bespeler gerichte zijkant de registerbenamingen zijn aangebracht.
[Afb. 12a-12c: Maranathakerk, klavieren en registerknoppen L&R]
In 2004 is het orgel gerestaureerd, eveneens door Mense Ruiter Orgelbouw.
ORGANIST
De organist van de Maranathakerk is sinds 2018: Bert van Stam (ZIE: www.orgelnieuws.nl/bert-van-stam-nieuwe-organist-maranathakerk-den-haag)
MEER INFORMATIE:
HB/juli 2022
De Stichting Haags Orgel Kontakt (HOK) is een samenwerkingsverband van zes participerende cultuuraanbieders in de Haagse binnenstad.
Klik HIER voor de volledige omschrijving
Het Haags Orgel Kontakt onderschrijft de Governance Code Cultuur (GCC) en de Code Culturele Diversiteit (CCD)
Het Haags Orgel Kontakt wil zich ook houden aan de regelgeving m.b.t. de Algemene Verordening Persoonsgegevens.
In onderstaande LINKS meer info over:
De concerten en andere activiteiten van het HOK zijn alleen mogelijk door financiële bijdragen van subsidiegevers en de structurele subsidie die het samenwerkingsverband van het HOK ontvangt van de Gemeente Den Haag.
